گل انگشتانه
foxglove
گیاه دائمی، بومی اروپا، جنوب آفریقا و غرب آسیا که بهصورت گیاه دو ساله پرورش داده میشود. خوشههای بلند گلهای لولهای آن در رنگهای ارغوانی، سفید، صورتی و زرد کمرنگ در اواخر بهار تا اوایل پائیز ظاهر میشوند حداکثر بلندی ۵/۱-۱ متر و گستردگی آن به ۶۰ سانتیمتر میرسد. تمامی قسمتهای گیاه، خصوصاً برگهای آن سمی هستند. این گیاه خاصیت داروئی داشته و امروزه از مواد حاصل از آن برای کنترل یا تخفیف ناراحتیهای قلبی استفاده میشود.
ـ نیازها:
در شرایط متفاوت رشد میکند ولی در آب و هوای خنک و مرطوب و خاک سبک با زهکشی خوب رشد بهتری خواهد داشت. تحمل آن ۱۵- درجه سانتیگراد است.
ـ ازدیاد:
از طریق کاشت بذر در فصل پائیز امکانپذیر است.
گیاهی است 2 یا 3 ساله، پوشیده از تار و به ارتفاع 50 تا 160 سانتی مترکه به حالت خورو در جنگلها و اراضی سیلیسی می روید. ریشه های راست، دوکی شکل وساقه ای استوانه ای شکل و پوشیده از تار دارد. رنگ ساقه آن در قسمتهای تحتانی سبز ولی در قسمتهای انتهایی ، سبزمات است و پوشیده از غبار بنظر می رسد. دانه های آن پس از آزاد شدن از میوه در پاییز شروع به نمو می کند و در اوایل بهار از آن برگهائی ظاهر می گردد که عموماً واقع در سطح زمین ولی دارای حالت نسبتاً قائم اند. از وسط این برگها که در سال دوم خیلی بزرگ می گردند و به طول 20 تا 30 سانتی متر می رسند، ساقه ای خارج می شود. برخی از پایه های آن نیز در همان سال اول گل می دهد ولی رشد آنها با مقایسه با سایر پایه ها به علت آنکه گیاه مواد ضروری خود را به طور کافی نتواسته است از محیط زندگی اخذ نماید، کامل نمی باشد. برگهای قاعده ساقه دیژیتال ، دمبرگ دراز دارد. از این نظر با برگهای قسمتهای فوقانی آنکه تقریباً بدون دمبرگ و یا تقریباً چسبیده به ساقه است، کاملاً متمایز می گردد. گلهای آن در فاصله ماههای خرداد و مرداد ، به صورت سنبله ای دراز در قسمت انتهایی ساقه ظاهر می شود. رنگ آنها قرمز ارغوانی با خاکهای قهوه ای رنگ مشخص یاگلی و بندرت سفیداست و چون هر یک ظاهری شبیه به انگشتانه دارد از این جهت گیاه به گل انگشتانه موسوم گردیده است کاسه گل دیژیتال ، پایا ومنتهی به 5 تقسیم نسبتاً باریک ، عمیق نوک تیز نامساوی ولی جام گلهای آن دارای 4 تقسیم مورب گرد و نامساوی است. درون جام گل آن ، 4 پرچم دی دینام ( 2 بزرگ و 2 کوچک) جای دارد. میوه اش پوشینه و محتوی دانه های کوچک و فراوان به رنگ قهوه ای است.
مضرات استفاه از گل انگشتانه
مضراتی برای گل انگشتانه پیدا نشد.
طریقه مصرف گل انگشتانه
Digitalis lanata این گل به گل انگشتانه کرک دار معروف است، دارای کرک های فراوان در قسمت فوقانی ساقه و در کاسه ی گل ها می باشد. گل ها در این گونه به رنگ سفید هستند که لکه های قهوه ای رنگی در درون آنها مشاهده می گردد. دارای ترکیبات متفاوتی نسبت به گل انگشتانه ارغوانی است. تنها گونه ی D.nervosa بومی ایران است و در مناطق وسیعی از شمال و غرب کشورمان می روید.
نیاز های اکولوژیکی و پراکنش
گل انگشتانه بومی غرب اروپا است و در جنگل ها، بیشه زارها و مناطق مرطوب می روید. گیاهی رطوبت پسند با نیاز آبی بالا است که نور کافی سبب افزایش مواد موثره در برگ هایش می گردد.
کاشت، داشت و برداشت
تکثیر گل انگشتانه توسط بذر صورت می گیرد. رشد اولیه گیاه در سال اول بسیار کند ، بنابراین مبارزه با علف های هرز در این زمان ضروری می باشد.
برگ های گل انگشتانه مورد برداشت قرار می گیرند که میزان برداشت برگ ها در سال اول کمتر می باشد تا گیاه در سال بعد قادر به ادامه زندگی باشد.
فرآوری
برگ های D.purpurea دارای گلیکوزید هایی مانند دیجیتالین، دیجیتوکسین، دیجیتونین، جیتوکسین، دیجی نین و ... هستند.
برگ های D.lanata دارای گلیکوزید هایی مانند دیگوکسین، دیگوکسی ژنین، لاناتوزید هایA ،B ، C، D و ... است.
ترکیبات گل انگشتانه
برگ های D.purpurea دارای گلیکوزید هایی مانند دیجیتالین، دیجیتوکسین، دیجیتونین، جیتوکسین، دیجی نین و ... هستند.
برگ های D.lanata دارای گلیکوزید هایی مانند دیگوکسین، دیگوکسی ژنین، لاناتوزید هایA ،B ، C، D و ... است.