آقونیطون

گیاهان دارویی 389

آقونیطون

aconite

نامهای دیگر آن : تاج الملوک، گرگ کش گیاهی است چند ساله علفی، پایا و به ارتفاع 50 تا 150 سانتی متر که به حالت خودرو در نقاط مرطوب و سایه دار نواحی کوهستانی تا ارتفاع 2500 متری می روید و امروزه به منظور استفاده های خاص یا زینتی پرورش داده می شود. آکونیت ریشه متورم ضخیم ، گوشتدار و ساقه ای پوشیده از برگهای بی کرک و به رنگ سبز تیره در سطح فوقانی پهنک دارد. پهنک برگ آن دارای بریدگیهای متعدد و عمیق است. گلهای درشت و زیبای آن به رنگ آبی گاهی ارغوانی یا سفید، نامنظم و مجتمع به صورت خوشه دراز است از مشخصات آقونیطون آنست که در ناحیه یقه یعنی قسمت بالای ریشه گیاه پس از ظاهر شدن ساقه بر دار، معمولاً یک یا دو جوانه جانبی پدید می آید. این جوانه ها پس از آنکه چند سانتی متر از یکدیگر فاصله پیدا کردند خمیدگی حاصل نموده در داخل خاک فرو می روند و بر اثر رشد و نمو تدریجی به ریشه ای متورم تبدیل می شوند به نحوی که در همان اواخر سال اول گیاه دارای 2 تا 3 غده متورم که یکی از آنها غده اصلی و مادر است می گردد پس از خاتمه گل دادن غده های کوچک مذکور در این زمان از نظر رنگ و حجم شباهت به تربچه های سیاه رنگ و کوچک دارند، که در سال بعد رشد و نمو کافی پیدا کرده و هر یک باعث پیدایش یک ساقه گلدار می شوند. محل مناسب رویش به حال خودرو در نقاط مرطوب و سایه دار نواحی کوهستانی تا ارتفاع 2500 متری و جهت پرورش آن زمینهای رسی سیلیسی سبک مناسب است. روش کاشت دانه های رسیده گیاه را معمولاً شهریور ماه در زمین آماده و اصلاح شده، در امتداد خطوطی با فاصله 20 سانتی متر در عمق خاک می کارند. تکثیر بوسیله غده تکثیر آقونیطون اگر به وسیله غده های جوان صورت گیرد باید در پائیز انجام شود این عمل متداولترین روش برای تکثیر گیاه می باشد و معمولاً بهتر از روش تکثیر آن به کمک دانه نتیجه می دهد. برای این کار غده ها را در زمین شخم زده و کود دار در امتداد خطوطی به فواصل 50 سانتی متری به نحوی می کارند که هر یک از دیگری حداقل 20 سانتی متر فاصله داشته باشد. با این روش حدود 100 هزار غده در هکتار کاشته می شود. دوران گل دهی خرداد تا شهریور زمان برداشت خرداد تا مهر که پس از در آوردن غده های (پیاز) از خاک و تمیز کردن باید آنها را به طور طولی بریده و سریعاً در درجه حرارت 40 تا 50 درجه سانتی گراد خشک نمود البته همانطور که ذکر شد عمل برداشت برگ و ریشه در زمان گل دادن گیاه انجام می گیرد و باید در موقع خارج کردن ریشه از خاک که به صورت غده های متورم در آمده اند انواع سنگین تر را انتخاب نمود. تذکر : از گیاهان سمی می باشد.

فواید آقونیطون

1. در ابتدا باید گفت که این گیاه بسیار سمی است در خوردن آن احتیاط شود.

2. برای تسکین دردهای عصبی گیاه تازه را له نموده در محل درد بگذارید در صورت قرمز شدن پوست از استفاده مجدد آن خودداری شود.

3. هنگام جمع آوری این گیاه با احتیاط چیده شود چون همه قسمت‌های این گیاه مخصوصاً ریشه آن سمی است.

4. برای درمان سیاتیک می‌توان از ضماد این گیاه در محل درد گذاشت.

5. یک و نیم گرم این گیاه کشنده است، علاج آن آویشن شیرازی و داروهای گرم می‌باشد.

6. علائم مسمومیت با این گیاه تشنج، بسته شدن زبان، سیاه شدن رنگ بدن، تشدید ضربان قلب، ترشح بزاق و لرز است و علائم مسمومیت بعد از 10 – 20 دقیقه ظاهر می‌گردد و علائم دیگری چون مورمورشدن بدن به خصوص انگشتان دست و پا، تهوع شدید و گرفتگی ماهیچه‌ها می‌باشد.

7. برای درمان دردهای عصبی مخصوصاً عصب تری ژومو مفید می‌باشد ولی به مقدار خیلی‌خیلی کم استفاده شود.

8. برای رماتیسم‌های حاد مفصلی نیز مفید است.

9. برای عوارض ناشی از ترک اعتیاد که عبارتند از رنج‌های جسمانی، اضطراب و… نیز مفید می‌باشد.

10. در مورد آب آوردن بدن نیز می‌توان از این گیاه استفاده کرد.

11. در چین و ژاپن مرسوم است که ریشه‌های ضخیم این گیاه را در پائیز جمع‌آوری کرده و در آب خیس می‌کنند و آب آن را هر روز عوض می‌کنند تا سه روز این کار را ادامه می‌دهند و برای پرورده کردن این گیاه 10 واحد ریشه ضخیم، یک واحد دانه سوژا، 5/1 واحد ریشه شیرین بیان به آن اضافه کرده و با مقدار زیادی آب آن قدر می‌جوشانند که رنگ سفید قسمت مرکزی این گیاه از بین برود سپس به مقدار کم استفاده می‌کنند.

12. این فرآورده (شماره 11) برای معالجه رماتیسم، بی‌حسی اعضای بدن، ورم دستگاه تناسلی، درد پشت و کمر تجویز می‌شود.

13. متذکرمی‌شویم حتی‌الامکان ازمصرف‌داخلی این‌گیاه خودداری کنید.

مضرات استفاه از آقونیطون

این گیاه بسیار سمی است و در خوردن آن احتیاط شود.

طریقه مصرف آقونیطون

نام‌های دیگر آن: آکونیت، گرگ کش، بیش موش بیشا، خانق‌الذئب، هلاهل، خانق النِمَر، ویشا، زهر هلاهل، اقرنیطون، ماه پروین، قاتل‌النمر، اجل گیاه، بیش ملکا، شکارچی گرگ، اکونیت فروس، اخیلیا و تاج الملوک می‌باشد. یاهی است علفی پایا با ریشه ای غده ای که گلهای آن نامنظم و به رنگ آبی یا بنفش می باشد . گل آذین آن از نوع خوشه که حالت خاصی درگلبرگهای آن دیده می شود . به طوری که گلرگ فوقانی بزرگتر بوده و به شکل کلاه خود روی سایر قسمتهای جام قرار می گیرد . میوه در این گیاه از نوع برگه (فولیکول) است . خواص درمانی : آرام کننده دردهای عصبی بوده که در استعمال خارجی آن به شکل له شده بر روی عضو قرار می گیرد . بایستی توجه داشت که قرار گرفتن زیاد این گیاه بر روی پوست موجب قرمزی آن می شود . علاوه بر مورد ذکر شده دارای خاصیت رفع کنندگی ذات الریه و برونشیت بوده و مدر هم می باشد .